Trong khi cho phép giai cấp mới xuất hiện này tham gia hoạt động chính
trị, thì giai cấp nông dân và công nhân là tầng lớp chiếm đại đa số trong xã
hội có vẻ như đã bị gạt ra ngoài đời sống chính trị. Mặc dù vậy, điều này không
có nghĩa là những giai cấp xã hội truyền thống này không còn tham vọng tham gia
chính trị nữa.
Rõ ràng, khi bị gạt ra ngoài lề, những giai cấp này lại tìm kiếm những
con đường tham gia chính trị một cách không chính thức như khiếu kiện, biểu tình
và thậm chí còn có hành động phản kháng mang tính bạo lực. Những gì diễn ra
trong vài năm gần đây cho thấy rất rõ điều này.
Đứng trước áp lực mạnh mẽ của xã hội, trong vài năm gần đây, chính quyền
đã bắt đầu có một số biểu hiện mở cửa. Tuy nhiên, việc mở cửa này vẫn mang tính
bị động. Việc chính quyền mở cửa đối với giai cấp xã hội mới, đối với một bộ
phận trí thức là xuất phát từ chính sự tồn tại và phát triển của chế độ. Và
kiểu mở cửa thụ động tiêu cực đôi với chê độ.
Giống như trong nền kinh tế thị trường luôn có mặt tốt và mặt xấu, việc
mở cửa chính trị cũng vậy. Mở cửa chính trị theo xu hướng tích cực là một kiểu
tham gia chính trị bình đẳng và cân bằng giữa các giai cấp trong xã hội, nhưng
mở cửa chính trị theo kiểu tiêu cực thì đây là kiểu tham gia chính trị không
bình đẳng, và điều này sẽ dẫn đến những hậu quả hêt sức tồi tệ.
Phân hóa giàu nghèo về chính trị ở một chừng mực lớn, việc tham gia
chính trị không bình đẳng đã làm cho chính thể Trung Quốc ngày càng giống với
kiểu thể chế tư bản-quan liêu. Quan chức và tư bản kết hợp với nhau tạo thành
một thể chế thống trị đối với các tầng lớp khác trong xã hội. Nhìn bề ngoài,
hình thái chính trị này trông giống như mô hình mở cửa mà giai cấp quan liêu đã
lũng đoạn dưới thời Mao Trạch Đông, tuy nhiên tính mở cửa của nó lại không đại
diện cho tính ổn định về chính trị. Nếu nói thời đại Mao Trạch Đông có đặc
trưng là sự nghèo khó về chính trị, thì tình hình hiện nay có thể dượt mô tả là
sự phân hóa giàu nghèo về chính trị. Sự phân hóa này hoàn toàn không có được
tính hợp pháp và sự ổn định giống như sự nghèo khó về chính trị. Chính quyền tư
bản quan liêu Quốc Dân Đảng trước đây là một minh họa hết sức rõ ràng về điều
này.
